1695
birkaç gün önce dönem dönem sürekli galatasaray'ın gündemine girmesi dolayısıyla kendisi hakkında veriye dayalı ve türkiye dışındaki analizleri kapsayan bir yazı hazırlamıştım ancak paylaşmamıştım. uğurcan transferi gerçekleşecek gibi göründüğü için yayınlamak şart oldu. bu yazıda elit seviye kalecilerle kurtarış performansı ve topu oyuna sokma verileri de yer alıyor.
uğurcan çakır: veriye dayalı analitik ve gözlemci raporu – avrupa elitleriyle karşılaştırmalı bir değerlendirme
bölüm 1: yönetici profili ve kariyer gelişimi
1.1 özet
bu rapor, trabzonspor ve türkiye milli takımının kalecisi uğurcan çakır'ın performansını, avrupa'nın önde gelen kalecileriyle karşılaştırmalı olarak, ileri düzey veri analitiği ve gözlemci raporları temelinde incelemektedir. analiz, çakır'ın özellikle bire bir pozisyonlardaki atletik yeteneği ve üst düzey kurtarış becerileri gibi yerleşik güçlü yönlerini teyit etmektedir. bununla birlikte, son iki sezonda gözlemlenen ve kaledeki gole çevrilme beklentisi eksiği (psxg-ga) gibi kritik ileri metriklerdeki istatistiksel gerileme, performansındaki dalgalanmalara işaret etmektedir. rapor, çakır'ı avrupa'nın ilk beş ligindeki bir kulüp için uygunluğunu değerlendirerek, gerçek elit seviyeye ulaşması için belirli ve tanımlanabilir gelişim alanlarına sahip, yüksek potansiyelli bir kaleci olarak konumlandırmaktadır.
1.2 oyuncu profili ve kariyer gelişimi
analizin temelini oluşturan bu bölüm, oyuncunun kariyerindeki temel verileri ve bağlamı sunmaktadır.
biyografik ve fiziksel veriler
5 nisan 1996 doğumlu olan uğurcan çakır, 1,91 metre boyundadır. trabzonspor'un altyapı sisteminden yetişen çakır, kulüpteki yükselişini a takımın değişmez oyuncusu, kaptanı ve 30 mayıs 2019'daki ilk maçından bu yana 31 kez forma giydiği türkiye milli takımının önemli bir parçası olarak taçlandırmıştır.
kariyer başarıları
çakır'ın kariyerinde, 2021-22 sezonu süper lig şampiyonluğu, iki türkiye kupası ve iki türkiye süper kupası gibi önemli başarılar bulunmaktadır. bu başarılar, onun yüksek baskı altındaki maçlarda tecrübe kazanmış ve bir şampiyonluk kültürüne sahip bir ortamda yetişmiş olduğunu göstermesi açısından psikolojik profilinin anlaşılmasında kritik bir rol oynamaktadır.
bölüm 2: kurtarış sanatı - temel kalecilik yeteneklerinin derinlemesine incelenmesi
2.1 temel metrikler (kurtarış yüzdesi ve golsüz maçlar)
çakır'ın performansının temel bir değerlendirmesi, geleneksel göstergelerle başlar. fbref verilerine göre, kariyeri boyunca kurtarış yüzdesi önemli dalgalanmalar göstermiştir. 2020-21 ve 2021-22 sezonlarında ulaştığı %79.7'lik zirve performansının ardından, 2022-23 sezonunda %65.6'ya ve 2023-24 sezonunda %69.9'a gerilemiştir. golsüz tamamladığı maçların oranı ise nispeten istikrarlı kalmış ve 2024-25 sezonu örnekleminde %40.6 ile zirve yapmıştır.
2.2 ileri düzey kurtarış analizi (psxg)
çakır'ın gerçek değerini ve performansını ölçmek için en kritik metrik, şut sonrası beklenen gol (post-shot expected goal - psxg) analizidir.
post-shot expected goals (psxg) açıklaması
psxg, bir şutun kaleye isabet ettikten sonraki kalitesini (hız, yerleşim vb.) ölçen bir metriktir. bu özelliği, onu kalecinin performansını değerlendirmede şut öncesi xg'den daha üstün bir araç haline getirir, çünkü kalecinin karşılaştığı şutun zorluğunu daha doğru yansıtır.
psxg-ga (ortalamanın üzerinde kurtarılan gol) analizi
fbref verileri, çakır'ın 90 dakika başına psxg-ga metriğinde endişe verici bir eğilim ortaya koymaktadır. geçmiş sezonlarda bu metrikte sergilediği üstün performansın ardından , 2023-24 süper lig sezonunda -0.08 psxg-ga değerine ulaşmıştır. bu, kalesine gelen şutların kalitesine göre beklenenden biraz daha fazla gol yediği anlamına gelmektedir. 2024-25 sezonu verileri ise +0.03'lük bir toparlanmaya işaret etmektedir. bu metrikteki dalgalanma, performans istikrarı açısından önemli bir analitik noktadır.
niteliksel doğrulama
bu istatistiksel gerileme, uluslararası gözlemci raporlarıyla da örtüşmektedir. celtic way tarafından hazırlanan raporda, çakır'ın son dönemde "daha zayıf kurtarış sezonları" geçirdiği açıkça belirtilmektedir. bu durum, psxg verilerindeki düşüşü niteliksel olarak doğrulamaktadır.
bu veriler, bir zamanlar elit kurtarış performansıyla (2019-2022) avrupa'nın büyük kulüplerinin dikkatini çeken bir kalecinin profilini çizmektedir. ancak, bu ilginin zirve yaptığı dönemdeki en önemli yetkinliği olan ortalamanın üzerindeki kurtarış performansında sonrasında bir gerileme yaşanmıştır. liverpool ve ınter gibi kulüplerden gelen yoğun ilginin 2020-2022 arasına denk gelmesi tesadüf değildir. celtic way raporu, bu transfer ilgisini doğrudan çakır'ın 90 dakika başına +0.24'lük "önlenen gol" metriğine ulaştığı 2020-21 sezonundaki yıldız performansına bağlamaktadır. ancak, aynı raporda ve fbref verilerinde 2022-23 ve 2023-24 sezonlarında bu metriklerin negatife döndüğü görülmektedir. bu durum, üst düzey bir transferin gerçekleşmemesinin yetenek eksikliğinden ziyade, onu birincil hedef haline getiren kilit performans göstergesindeki düşüşten kaynaklandığını düşündürmektedir. son performansı, istatistiksel olarak oyunun kaderini değiştiren bir kaleciden çok, iyi bir kaleci profili çizmektedir. bu da talep edilen yüksek bir transfer ücretini kulüpler için önemli bir risk haline getirmektedir.
2.3 penaltı kurtarış karnesi
çakır'ın penaltılara karşı performansı incelendiğinde, kariyeri boyunca karşılaştığı 52 penaltıdan 8'ini kurtardığı ve 3'ünün dışarı atıldığı görülmektedir; bu da %16.3'lük bir kurtarış yüzdesine tekabül etmektedir. transfermarkt verileri ise kariyerinde toplam 10 penaltı kurtardığını göstermektedir. bu istatistikler, saygın ancak elit seviyede olmayan bir penaltı kurtarma yeteneğine işaret etmektedir.
bölüm 3: alan hakimiyeti ve kontrol - proaktiflik ve hava topu üstünlüğü
3.1 libero kaleci aksiyonları
çakır'ın proaktifliği, "ceza sahası dışındaki defansif aksiyonlar" (#opa/90) metriği ile analiz edilmektedir. 2023-24 sezonunda bu metrikteki değeri 0.71 olup, bu onu "avrupa'nın sonraki 8 ligi"ndeki kaleciler arasında 43. persentile yerleştirmektedir. bu veri, agresif bir libero kaleci tarzından ziyade, daha çok kale çizgisine bağlı, muhafazakâr bir yaklaşımı benimsediğini göstermektedir. celtic way raporu, topa çıkma konusundaki istekliliğine ve hızına dikkat çekse de , veriler bu özelliğin oyununun sık bir parçası olmadığını ortaya koymaktadır.
3.2 hava hakimiyeti (orta topları)
hava toplarındaki hakimiyeti, "kesilen orta top yüzdesi" ile değerlendirilmektedir. 2023-24 sezonunda ceza sahasına yapılan ortaların %5.5'ini kesmiştir, bu da onu 38. persentile yerleştirmektedir. bu durum, hava toplarının yoğun olduğu liglerdeki kulüpler için potansiyel bir endişe kaynağı olabilir. uefa uluslar ligi verilerinde çıktığı maçlarda hiç yüksek top almadığı görülmektedir, ancak bu küçük bir örneklemdir.
bölüm 4: ilk hücumcu - top dağıtımı ve oyun kurma
4.1 pas profili
modern bir kulüp için kalecinin pas yeteneği hayati önem taşımaktadır.
* genel isabet oranı: 2023-24 sezonunda genel pas isabet oranı %63.4 olarak kaydedilmiştir.
* kısa ve orta mesafeli paslar: bu alanda yüksek bir yetkinlik sergilemektedir; kısa paslarda %99.1, orta mesafeli paslarda ise %98.9 isabet oranına sahiptir. gözlemci raporları da geri dörtlünün arasında kısa paslardaki soğukkanlılığına dikkat çekmektedir.
* uzun paslar: bu alan, belirgin bir zayıflık olarak öne çıkmaktadır. 40 metreyi aşan uzun paslardaki isabet oranı 2023-24 sezonunda sadece %39.4 olup, bu onu 26. persentile yerleştirmektedir. gözlemci raporu da bu veriyi destekleyerek, uzun mesafeli paslardaki isabet oranının "çok iyi olmadığını" ve "dengesiz" olabildiğini belirtmektedir.
4.2 baskı altında karar verme
çakır'ın paslarının ne kadarının uzun pas olduğu "uzun pas yüzdesi" metriği ile ölçülmektedir. 2023-24'te bu oran %47.1 ile oldukça yüksek bir değer olan 85. persentilde yer almaktadır.
çok yüksek bir uzun pas yüzdesi ile düşük bir uzun pas isabet oranının birleşimi, topa sahip olmaya dayalı takımlar için önemli bir kırmızı bayraktır. veriler, çakır'ın baskı altında sıklıkla uzun oynamayı tercih ettiğini (%47.1 uzun pas %, 85. persentil) , ancak bu paslarda isabet oranının düşük olduğunu (%39.4 isabet, 26. persentil) göstermektedir. celtic way raporu da baskı altındayken "genellikle uzun oynamayı tercih ettiğini" belirtmektedir. bu profil, baskı altında düşük yüzdeli uzun toplara başvuran ve sık sık top kaybı yapan bir kaleciye işaret etmektedir. bu durum, geriden oyun kuran bir takım için büyük bir taktiksel sorun teşkil eder ve elit taktiksel sistemlerle temel bir uyumsuzluk anlamına gelir.
bölüm 5: avrupa standardı - karşılaştırmalı veri analizi
5.1 metodoloji
bu bölümde çakır, avrupa'nın önde gelen beş elit kalecisiyle nicel olarak karşılaştırılacaktır: alisson becker (liverpool), mike maignan (ac milan), gregor kobel (borussia dortmund), jan oblak (atlético madrid) ve thibaut courtois (real madrid). karşılaştırma, bire bir analiz sağlamak amacıyla fbref'ten alınan 2023-2024 sezonu ulusal lig istatistikleri kullanılarak yapılacaktır.
5.2 karşılaştırmalı veri tablosu
aşağıdaki tablo, bir bakışta net bir karşılaştırma sunmaktadır.
tablo 1: uğurcan çakır ve elit avrupalı kaleciler - 2023/2024 lig sezonu ileri düzey metrikleri
| metrik | uğurcan çakır | alisson becker | mike maignan | gregor kobel | jan oblak | thibaut courtois* |
|---|---|---|---|---|---|---|
| psxg-ga (90 dk başına) | -0.08 | +0.13 | -0.14 | +0.16 | -0.08 | +0.84 |
| kurtarış % | 69.9% | 73.4% | 77.5% | 75.4% | 70.8% | 100.0% |
| kesilen orta top % | 5.5% | 4.8% | 6.0% | 5.0% | 5.0% | 11.1% |
| #opa (90 dk başına) | 0.71 | 1.18 | 1.24 | 0.65 | 0.58 | 1.36 |
| uzun pas % (paslar) | 47.1% | 19.7% | 17.3% | 24.4% | 33.9% | 27.6% |
| uzun pas isabet % | 39.4% | 47.5% | 58.6% | 57.6% | 40.5% | 70.6% |
| *not: courtois'nın verileri sakatlık nedeniyle çok küçük bir örneklemden (332 dakika) alınmıştır.
5.3 bulguların analizi
* kurtarış performansı: tablo, aradaki farkı net bir şekilde ortaya koymaktadır. çakır'ın psxg-ga değeri bu sezonda oblak ile karşılaştırılabilir olsa da, alisson, kobel gibi elit performans sergileyenlerin ve courtois'nın dikkat çekici (kısa süreli) rakamlarının önemli ölçüde altındadır.
* proaktiflik: #opa/90 değeri oblak ve kobel'den yüksek, ancak gerçek libero kaleciler olan alisson ve maignan'dan belirgin şekilde düşüktür. bu onu proaktiflik açısından orta seviyede bir kaleci olarak konumlandırmaktadır.
* top dağıtımı: bu, en önemli farklılığın olduğu alandır. uzun pas yüzdesi, elit gruptaki tüm kalecilerden çarpıcı biçimde daha yüksekken, uzun pas isabet yüzdesi (oblak hariç) en düşüktür. bu, uzun top dağıtımına çok daha fazla güvendiğini ve bu konuda elit mevkidaşlarından daha az etkili olduğunu nicel olarak doğrulamaktadır.
bölüm 6: dışarıdan bakış - uluslararası algı ve piyasa değeri
6.1 gözlemci raporlarının sentezi
daily record ve celtic way gibi kaynaklardan elde edilen nitel analizler, çakır'ın atletizmi, refleksleri ve bire bir pozisyonlardaki yeteneğine yönelik övgüleri içermektedir. ancak aynı raporlarda, baskı altındaki top dağıtımı ve şutları tehlikeli bölgelere sektirme eğilimi gibi konular sürekli olarak sorgulanmaktadır.
6.2 transfer ilgisinin kronolojisi
büyük kulüplerin ilgisinin zaman çizelgesi, piyasa algısındaki değişimi göstermektedir.
* liverpool (2019-2021): mirror, daily star ve goal.com'dan gelen haberlere göre, liverpool gözlemcileri çakır'ı birden çok kez izlemiş, menajeri teması doğrulamış ve 20 milyon £'luk bir teklifin reddedildiği bildirilmiştir. bu, onun piyasa değerinin tarihsel zirvesini oluşturmaktadır.
* ınter milan (2020-2021): sempreınter ve italyan medyasındaki haberlere göre, handanovic'in uzun vadeli veliahtı olarak kulübe önerilmiş ve 30 milyon € artı bir sonraki satıştan pay talep edildiği iddia edilmiştir.
* sevilla (2023): daha yakın tarihli haberler, sevilla'nın kaleci bono'nun yerine 8 milyon €'luk bir teklif yaptığını ve oyuncunun bu transfere sıcak baktığını göstermektedir.
piyasa değerindeki bu evrim, performans verileriyle doğrudan ilişkilidir. en üst düzey kulüplerden (liverpool, ınter) gelen ve 20-30 milyon € seviyesindeki ilgi, çakır'ın istatistiksel olarak en iyi performansını sergilediği 2020-2021 dönemine denk gelmektedir. buna karşılık, 2023'te sevilla'dan gelen 8 milyon €'luk daha düşük teklif, kilit performans metriklerindeki istatistiksel gerileme dönemine denk düşmektedir. bu durum, piyasanın çakır'ın değerlemesini aşağı yönlü revize ettiğini göstermektedir. kulüpler, ileri düzey veri modellerinde istikrarlı bir şekilde elit ve maç kazandıran kurtarış performansı sergilemeyen bir kaleci için prim ödemeye artık istekli değildir.
bölüm 7: sentez, nihai değerlendirme ve gelecek perspektifi
7.1 bütünsel oyuncu değerlendirmesi
veri ve gözlemci raporları birleştirildiğinde ortaya çıkan tablo şudur: uğurcan çakır, elit seviyede reflekslere ve cesarete sahip, atletik bir kalecidir ve bu özellikleri onu bire bir pozisyonlarda zorlu bir rakip yapmaktadır. ancak veri profili, son sezonlarda şut kalitesi hesaba katıldığında (psxg) ortalama bir kurtarıcı performansı sergilediğini ortaya koymaktadır. en belirgin zayıflıkları, baskı altında topu oyuna sokarken karar verme ve uygulama becerilerinde yatmaktadır; bu, topa sahip olmaya dayalı üst düzey takımlar için kritik bir kusurdur.
7.2 avrupa hiyerarşisindeki yeri
2023-2024 verilerine dayanarak, çakır şu anda alisson ve kobel gibi isimlerin bulunduğu "elit" kategoride yer almamaktadır. profili, ilk beş ligde avrupa ligi seviyesindeki bir kulüpte ilk 11 oynayabilecek çok güçlü bir "ikinci kademe" kalecisine uymaktadır. ancak şampiyonlar ligi'nde iddialı bir takımın birinci kalecisi olma potansiyeli konusunda, özellikle topu oyuna sokma becerileri açısından önemli soru işaretleri bulunmaktadır.
7.3 gelişim alanları ve gelecek projeksiyonu
elit seviyeye sıçrama yapabilmesi için çakır'ın iki alana odaklanması gerekmektedir: 1) kurtarış performansında istikrarlı bir şekilde ortalamanın üzerine çıkmak (pozitif psxg-ga değerleri elde etmek) ve 2) özellikle baskı altındayken uzun mesafeli top dağıtımındaki soğukkanlılığını ve isabet oranını radikal bir şekilde geliştirmek. sevilla veya as roma gibi bir kulübe transfer olması, bu becerilerini daha yüksek bir rekabet seviyesinde geliştirmesi için ideal bir basamak olabilir. top dağıtımında belirgin bir ilerleme kaydetmediği sürece, kariyer tavanı, oyunu kaleciden kurmaya dayanmayan takımlarla sınırlı kalabilir.
